عوامل موثر بر ماندگاری منابع انسانی دانشی در شرکت‌های دانش‌بنیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران،ایران

2 استادیار، مدیریت کسب و کار، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

امروزه شهرت و عظمت سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ، صرفاً به‌دلیل وجود دارایی‌های فیزیکی یا مالیِ بیشتر نیست، بلکه به خاطر سرمایۀ انسانی، دانش و مهارت‌های آنان است. به‌عبارتی، یکی از کلیدهای موفقیت در اقتصاد دانش‌محور که در آن داشتن مزیت رقابتی باعث تمایز یک سازمان از سایر سازمان‌ها می‌شود، منابع انسانی است که باید نسبت به آن توجه بیشتری صورت گیرد. ازاین‌رو هدف این مقاله، شناسایی عوامل مؤثر بر ماندگاری منابع انسانی دانشی در شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی است. رویکرد پژوهش به‌صورت کیفی اکتشافی و با روش تحلیل محتوای مبتنی بر مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با 9 شرکت دانش‌بنیان موفق مستقر در مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری است. برای تحلیل داده‌ها از روش کدگذاری و مقوله‌بندی استفاده شد که درنهایت عوامل مؤثر در قالب 17 مؤلفه و 3 مقولۀ فردی، سازمانی و محیطی، شناسایی و تحلیل شدند. در پایان نیز بر مبنای نتایج، پیشنهادهایی در این حوزه ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors Affecting the Persistence of Knowledge-Oriented Human Resource in Knowledge-Based Companies

نویسندگان [English]

  • Amir hossein Tayebi Abolhasani 1
  • Mohammad Khodabakhshi 2
1 MSc. of EMBA, Shahid Beheshti University of Tehran
2 Assistant professor, Business Management, Faculty of Management and Accounting, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

These days, reputation and greatness of large organizations and companies are not simply due to their possession of physical or financial assets. Rather, it is because of their human capital and their knowledge and skills. In fact, human resource is considered as a key to success in a knowledge-based economy, where having a competitive advantage distinguishes an organization from others.  So, it should necessarily be given more attention. This study is intended to identify the factors affecting the persistence of knowledge-oriented human resource in knowledge-based Iranian companies. The research follows a qualitative-exploratory method using semi-structured interview for content analysis. It contains nine successful knowledge-based companies in development centers and science and technology parks. Coding method and categorization are employed for data analysis. 17 components and 3 individual, organizational and social categories are identified as effective factors. Finally, based on the results, suggestions are made to be employed in this area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • persistence, human resources, knowledge-based economy
  • knowledge-based companies
آرمسترانگ، مایکل (1390)، مدیریت استراتژیک منابع انسانی، ترجمۀ سید محمد اعرابی و امیر مهدیه، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
ابطحی، سید حسین (1388)، مدیریتمنابعانسانی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
امین، فرشته؛ حقانی، مهدیه و ایزدی یزدان‌آبادی، محسن (1394)، بررسی تأثیر همسویی راهبردهای تجاری و منابع انسانی بر شاخص‌های عملکردی کلیدی مالی و رضایت کارکنان، فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، سال هفتم، شمارۀ2: 127-105
توکلی‌نژاد، حسن؛ جزنی، نسرین؛ معمارزاده طهران، غلامرضا و افشارکاظمی، محمدعلی (1395)، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر در نگهداشت کارکنان، فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، سال هشتم، شمارۀ4: 185-155.
جهانگیرى، على و مهرعلى، امیرهوشن (1387)، شناسایى و اولویت‌بندى عوامل مؤثر بر حفظ و نگهداشت کارکنان متخصص سازمان ساصد، پژوهشنامۀعلومانسانىواجتماعىویژهمدیریت، سال هشتم، شمارۀ 29: 56-37
چمانی چراغ‌تپه، رقیه؛ محمودی، امیرحسین و بابامحمودی، عبدالرضا (1391)، عوامل مؤثر بر ماندگاری پرستاران دانشگر در بیمارستان‌ها، فصلنامۀ مدیریتپرستاری، سال اول، شمارۀ 3 : 27-19.
حاجی‌پور، بهمن؛ موتمنی، علیرضا و طیبی ابوالحسنی، سیدامیرحسین (1395)، فراترکیب عوامل موفقیت تجاری‌سازی محصولات با فناوری پیشرفته، فصلنامۀ مدیریت نوآوری، دورۀ 5، شمارۀ 4: 53-26.
حاجی‌پور، بهمن؛ موتمنی، علیرضا و طیبی ابوالحسنی، سیدامیرحسین (1395)، مروری بر مفاهیم تجاری‌سازی با تأکید بر جایگاه و نقش پارک‌های علم و فناوری در پیشرفت کشور، دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت، تهران.
حافظیان، مریم و صالحی، محمد (1395)، شناسایی مؤلفه‌های موجود در بخش مدیریت منابع انسانی انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در ایجاد شرکت‌های زایشی دانشگاه، فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، سال هشتم، شمارۀ3 :21-1.
حسن‌پور، اکبر و عباسی، طیبه (1392)، مدیریتمنابعانسانیپیشرفته، تهران: ناشر یکان.
حسنی صدرآبادیری، محمدحسین و جلال‌آبادی، اسداله (1385)، اثر سیاست‌های بازار کار و تعیین کننده‌های رشد اقتصادی بر نابرابری درآمد، پژوهشنامۀاقتصادی.
خائف الهی، احمدعلی؛ رجب‌زاده، علی و لاجوردی، اشرف (1388)، ارائه مدل بهسازی منابع انسانی با تأکید بر نقش فناوری‌های نوین،فصلنامۀه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، سال دوم، شمارۀ1 :26-1
خراسانی، اباصلت؛ جوان‌بخت، علیرضا و چاوشی، سیدشمس‌الدین (1395)، بررسی تأثیر آموزش‌های ضمن خدمت بر ابعاد توانمندسازی منابع انسانی، فصلنامۀ آموزش و توسعه منابع انسانی، سال سوم، شمارۀ9: 20-1.
خیاطیان، محمدصادق؛ طباطبائیان، سیدحبیب‌الله؛ امیری، مقصود و الیاسی، مهدی (1394)، تحلیل محتوای ویژگی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، دورۀ5، شمارۀ2 :47-21.
خیاطیان، محمدصادق؛ طباطبائیان، سیدحبیب‌الله؛ امیری، مقصود و الیاسی، مهدی (1393)، تحلیلی بر عوامل مؤثر بر رشد و پایداری شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران، فصلنامۀ نوآوری و ارزش‌افرینی، سال سوم، شمارۀ6 :74-57.
دراکر، پیتر (1378)، چالش‌های مدیریت در سده 21، ترجمۀ محمود طلوع، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
رسولی، رضا و رشیدی، مهدی (1394)، طراحی و تبیین مدل حفظ و نگهداری کارکنان دانش‌پایه، فصلنامۀ پژوهش‌هایمدیریتمنابعانسانی، سال هفتم، شمارۀ1 :55-39.
رضاییان، علی (1394)، مبانی مدیریت رفتار سازمانی، تهران: سمت، چاپ پانزدهم.
رنجبر، ذات‌الله (1391)، شناسایی ویژگی‌های نیروی انسانی دانش‌مدار مورد مطالعه: شرکت ایران خودرو، اولین همایش ملی حسابداری و مدیریت، مازندران.
رنجبر، هادی؛ حق‌دوست، علی‌اکبر؛ صلصالی، مهوش؛ خوشدل، علیرضا؛ سلیمانی، محمدعلی و بهرامی، نسیم (1391)، نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی: راهنمایی برای شروع، مجلۀ علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، سال دهم، شمارۀ3،:250-238.
سعادت، اسفندیار (1380)، مدیریت منابع انسانی، تهران: سمت.
سلیمانی، محبوبه؛ حسین‌قلی‌زاده، رضوان و خوراکیان، علیرضا (1395)، عوامل سوق‌دهنده و بازدارندة راه‌اندازی شرکت‌های مستقر در مرکز رشد علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، توسعه کارآفرینی، دورۀ9، شمارۀ1: 97-79 .
سنگی، محمد؛ آذر، عادل؛ شفیعی نیک‌آبادی، محسن و مقدم،  علیرضا (1395)، طراحی مدل هوشمند تناسب شغل و شاغل مبتنی بر استعدادها با رویکرد داده‌کاوی، فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، سال هشتم، شمارۀ4: 26-1.
شهبازی، محمد؛ عنصری، آرش و جواهری کامل، مهدی (1387)، بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی پلیس، دوماهنامه توسعهانسانیپلیس، سال پنجم، شماره 9: 48-25.
شهنازی، روح‌اله (1391)، عوامل مؤثر بر تولید صنایع با فناوری برتر در اقتصاد دانش‌محور (رهیافت panel Data  به روش  GLS)، فصلنامه رشد فناوری، سال نهم، شمارۀ 33: 12-2.
طیبی ابوالحسنی، سیدامیرحسین (1395)، شناسایی و طبقه‌بندی الزامات ورود موفق به بازار (مورد مطالعه شرکت‌های دانش‌محور با تکنولوژی پیشرفته)، به راهنمایی دکتر بهمن حاجی‌پور، دانشگاه شهید بهشتی، کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی.
قلی‌پور، رحم‌الله؛ امیری، علی‌نقی و مهدی‌زاده، زمانی‌فر (1392)، شناسایی عوامل مؤثر بر ماندگاری کارکنان دانشی در شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران، مدیریت فرهنگسازمانی، دوره 11، شمارۀ2: 161-133.
کریمی، صدیقه و نصر، احمدرضا (1392)، روش‌های تجزیه‌وتحلیل داده‌های مصاحبه،عیارپژوهشدرعلومانسانی، سال چهارم، شمارۀ 1:94-71.
کلانتری، اسماعیل؛ میگون‌پوری، محمدرضا و یدالهی فارسی، جهانگیر (1394)، مطالعه عوامل سازمانی تأثیرگذار بر راهبرد تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی (مورد مطالعه: فناوری نانو)، مدیریت فرهنگ سازمانی، دورۀ13، شماره2.
کوشکی جهرمی، علیرضا؛ ابطحی، سیدحسین؛ بودلایی، حسین و غلامی، مهرداد، (1390)، ارایه روش شناسایی ویژگی‌های نیروی انسانی دانش‌مدار (مورد مطالعه شرکت ایران‌خودرو)، فصلنامه مدیریت صنعتی، سال ششم، شماره 18.
میرسپاسی، ناصر (1393)، مدیریتاستراتژیکمنابعانسانیوروابطکار، تهران: انتشارات میر.
نجفی، اسداله؛ رضایی، الناز و عبداللهی، محمدحسن (1389)، اخلاق و تاثیر آن بر اثربخشی آموزش مهندسی در منابع انسانی دانش،  فصلنامه آموزش مهندسی ایران، سال دوازدهم، شماره 46:117-99.
هولستی، اوله (1373)، تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
یزدانی کاشانی، حسین و سعیدی، غلامرضا (1393)، جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان در فرآیند توسعهاقتصادی، امور الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
Arsalan, R. & Nur Acar, B. (2013), A Research on Academics on Life Satisfaction, Job Satisfaction and Professional Burnout, The Journal of Faculty of Administrative Sciences, 18(3), p. 281-298.
Bell, M. P., Berry, D. P., Marquardt, D. J. & Green, T. G., (2013), Introducing discriminatory job loss: Antecedents, consequences, and complexities, Journal of Managerial Psychology, 28(6), p.584–605.
Cennamo, L. & Gardner, D., (2008), Generational differences in work values, outcomes and person- organisation values fit, Journal of Managerial Psychology, 23(8), p.891–906.
Davenport, T. H., (2005), Improving Knowledge Worker Performance, MIT Sloan Management Review, 46(4), p.215-235.
Davenport, T., Jarvenpaa, S., & Beers, M., (1996), Improving Knowledge Work Processes, Sloan Management Review, 37 (4), p.53-65.
Denisa, N., (2008), Knowledge Based Organization, Springer.
Denzin N. & Lincoln Y., (2000), Handbook of Qualitative Research, London: Sage Publication Inc.
Francis A. A & Roger A. A., (2012), Motivation and retention of health workers in Ghana’s district hospitals, Journal of Health Organization and Management, 26(4), p.467-485.
Gunlu, E., (2010), Job Satisfaction and Organization Commitment of hotel managers in turkey, International Journal of contemporary hospitality management. 22(3), p. 693-717.
Horwitz, M., (2000), Flexible Work Practices and Human Resource Management, International Journal of Human Resource Management, 9(4).
Kriengkrai, T., (1998), Investigation of the Effects of Feedback and Goal-Setting on Knowledge Work Performance in the Distributed Work Environment ,Doctor of Philisophy in Indistrial and System Engineering Thesis, Virginia Polytechnic Institute and State University.
Lee، W., & Maurer, S. D., (1997), The retention of knowledge workers with the unfolding model of voluntary turnover, Human Resource Management Review, 7, p.247 – 275.
Lepak, P.D., (2006), A Conceptual Review of Human Resource Managment System in Strategic Human Resource Management Research, Research in Personnel and Human Resources Management, 25, p. 217–271.
Martin, M. J., (2011), Influence of Human Resource Practices on Employee Intention to Quit, Degree of Doctor of Philosophy, State University.
Mehrara, M., Ali Rezaei, A., (2015), Knowledge Economy Index (KEI) in Iran and Comparison with other Countries of Region: the Vision 1404 Document, InternationalJournal of Applied Economic Studies, 3 (2).
Moon, Y.J., & Kym, H.G., (2006), A model for the value of intellectual capital. Canadian Journal of Administrative Sciences, Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, 23(3),p. 253-269.
Nahas, T., Abd-El-Salam, E.M. & Shawky, A.Y., (2013), The impact of leadership behavior and organisational culture on job satisfaction and its relationship among organizational commitment and turnover intentions: A case study on an Egyptian company, Journal of Business and Retail Management Research, 7(2), p. 13-43.
Nickols, F., (2000), What Is in the World of Work and Working Some Implications of the Shift to Knowledge Work, Butterworth-Heinemann Yearbook of Knowledge Management, p.1-7.
OECD, (2001), Science, Technology and Industry Outlook, Paris: OECD.
Patriota, D., (2009), Employee retention: An integrative view of Supportive Human Resource Practices and Perceived Organizational Support, Master Thesis, Management, Uppsala University.
Rahman, W., Nas, Z., (2013), Employee development and turnover intention: theory validation, European Journal of Training and Development, 37 (6), p.564-579.
Ramírez, Y.W., & Nembhard, D.,, (2004), Measuring Knowledge Worker Productivity: A taxonomy, Journal of Intellectual Capital, 5 (4), p. 602-628.
Rowen, H., & Toyoda, A.,(2002), From Keiretsu to Startups: Japan’s Push for High Tech Entrepreneurship, Asia/Pacific Research Center, Encina Hall, Stanford University.
Scholten, V.,(2006), The Early Growth of Academic Spin-offs, Factors Influencing the Early Growth of Dutch Spin-offs in the Life Sciences, Phd Thesis, Wageningen University and Researchcentrum, Netherlands.
Spector, P. E., (2000), Industrial organizational psychology, Wiley & Sons INC.
Stewart, T.A., (1997), Intellectual Capital: The New Wealth of Organisation, London: Brealey.
Stone, D. L., Stone-Romero, E. F., & Lukaszewski, K.M., (2008), The impact of cultural values on the acceptance and effectiveness of human resources policies and practices, Human Resource Management Review, 17, p.152–165.
Straus, A., Corbin, J., (2008), Basics of Qualitatvie Research: Techniques andProcedures for Developing Grounded Theory, Los Angeles: Sage Publications, Third Edition.
Teo, S.T., Lakhani, B., Brown,D.,& Malmi,T., (2008), Strategic human resource management and knowledge workers :A case study of professional service firms, Management Research News, 31 (9),p. 683-696.
Thomas, B.E., & Baron, J.P., (1994), Evaluating Knowledge Worker Productivity: Literature Review, U. S. Army Construction Engineering Research Laboratories (USACERL) Interim Report FF-94/27.
Tushman, L. O’Reilly, C.A., (1996), Winning Through Innovation, MA, Cambrige: Harward Business School Press.