واکاوی مفهوم مدیریت منابع انسانی سبز با رویکرد رفتار شهروندی سازمانی سبز (بررسی موردی: شهرداری شیراز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت دولتی، دانشکده علوم تربیتی و مشاوره (مدیریت و حسابداری)، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

2 گروه مدیریت، دانشکده علوم تربیتی و مشاوره (مدیریت و حسابداری)، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

3 گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و مشاوره (مدیریت و حسابداری)، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی کیفی ابعاد، مولفه ها و شاخص های مدیریت منابع انسانی سبز با رویکرد رفتار شهروندی سازمانی سبز در شهرداری شیراز انجام شده است. روش تحقیق به شیوه کیفی با استفاده از روش گراندد تئوری صورت پذیرفته است. به منظور گردآوری داده ها با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای ادبیات تحقیق جمع آوری و سپس با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته نظرات خبرگان دریافت شده است. جامعه آماری شامل 20 نفر خبرگان و اساتید دانشگاهی، متخصصان و مدیران منابع انسانی شهرداری شیراز می باشد که با روش نمونه گیری گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب گردیده اند. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی صورت پدیرفته است. یافته های این پژوهش شامل 63 شاخص، 16 مولفه و 6 بعد در حوزه مدیریت منابع انسانی سبز با رویکرد رفتار شهروندی سازمانی سبز می باشد. نتایج این پژوهش نشان داد مهم ترین ابعاد مدیریت منابع انسانی سبز شامل استخدام و انتخاب سبز، آموزش و توسعه سبز، حمایت ها و مشوق های سبز و برنامه ریزی و ارزیابی عملکرد منابع انسانی سبز می باشد. همچنین این پژوهش نشان داد رفتار شهروندی سازمانی سبز در دو بخش سازمان محور و فردمحور قابلیت ارائه دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the concept of green human resource management with the approach of green organizational citizenship behavior (case study: Shiraz Municipality)

نویسندگان [English]

  • narjes sayyad 1
  • Masoud Haghighi 2
  • rashid zoalfaghari zaferani 3
1 Department of Public Administration, Faculty of Educational Sciences and Consulting (Management and Accounting), Islamic Azad University, Roudhan, Iran.
2 Department of Management, Faculty of Educational Sciences and Consulting (Management and Accounting), Islamic Azad University, Roudhen, Iran.
3 Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Consulting (Management and Accounting), Islamic Azad University, Roudhen, Iran.
چکیده [English]

This research was conducted with the aim of qualitatively identifying the dimensions, components and indicators of green human resources management with the approach of green organizational citizenship behavior in Shiraz Municipality. The research method has been conducted in a qualitative way using the grounded theory method. In order to collect data, by using library studies, research literature was collected, and then, using semi-structured interviews, experts' opinions were received. The statistical population includes 20 experts and university professors, specialists and human resource managers of Shiraz municipality, who were selected by snowball sampling until reaching theoretical saturation. The data analysis method was developed using open, axial and selective coding. The findings of this research include 63 indicators, 16 components and 6 dimensions in the field of green human resource management with the approach of green organizational citizenship behavior. The results of this research showed that the most important dimensions of green human resources management include green recruitment and selection, green training and development, green supports and incentives, and green human resources performance planning and evaluation. Also, this research showed that green organizational citizenship behavior can be presented in two parts, organization-oriented and individual-oriented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • green human resource management
  • green organizational citizenship behavior
  • green
آندرواژ، لیلا، آلبونعیمی، ابراهیم، رضایتی، لیلی، عطف، زهرا و قاسمی همدانی، ایمان، (1398)، تأثیر آموزش سبز بر رفتار شهروندی سبز با نقش تعدیل‌کنندگی عملکرد مدیریت سبز، خلاقیت سبز و درگیری کارکنان سبز در یک بیمارستان، مدیریت بهداشت و درمان، (10)4.
اسکندری، نیره و طاهری، فاطمه، (1401)، شناسایی الزامات مؤثر بر پیاده‌سازی مدیریت سبز منابع انسانی؛ انتخاب و استخدام؛ آموزش؛ ارزیابی عملکرد؛ پاداش و جبران خدمات (موردمطالعه بیمارستان­های استان قم)، نشریه علمی پژوهش­های مدیریت منابع انسانی، سال چهاردهم، شماره 48، تابستان، 55-85.
بازرگان، عباس، حجازی، یوسف و اسحاقی، فاخته (1386)، فرایند اجرای ارزیابی درونی در گروه‌های آموزشی دانشگاهی (راهنمای عملی)، چاپ اول،تهران: نشر دوران.
پوراصغر سنگاچین، فرزام، (1389)، مقایسه تحلیلی ابزارهای اقتصادی برای حفاظت از محیط‌زیست و پیشنهادهایی برای عملیاتی کردن آنها در برنامه­های توسعه کشور، فصلنامه محیط­زیست و توسعه، شماره 1، 73-90.
حسینی، سیدحسین و حضرتی، محمود، (1390)، شناسایی و تبیین مدل رفتارهای شهروندی سازمانی در سازمان­های دولتی»، پژوهش­های مدیریت عمومی، سال چهارم، شماره 13، پاییز، 139-156.
حیدرزاده، محمد هادی، جعفری، امیرحسین، خوشـنام، هاشـم، سـعید، مطهـری و باقرپور، علـی، (1387)، مدیریت محیط‌زیست و نقش آن در مدیریت کلانشـهر تهـران، دومین همایش و نمایشگاه تخصصـی مهندسـی محیط‌زیست، تهـران: دانشـگاه تهران.
خالصی، نادر، قادری، اعظم، خوشگام، معصومه، برهانی نژاد، وحیدرضا، طرسکی، مهدی، (1389)، رابطه رفتار شهروندی سازمانی و توانمندسازی کارکنان در مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران: 1388، مدیریت سلامت، 13(42)، 75-82.
رجب پور، ابراهیم، (1396)، تأثیر مدیریت منابع انسانی بر توسعه مدیریت زیست‌محیطی، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین (ع)، سال نهم، شماره اول، 51-73.
رجب پور، ابراهیم، (1399)، مدیریت منابع انسانی سبز و رفتار سازگار با محیط‌زیست کارکنان، با تأکید بر نقش سرمایه اجتماعی، مدیریت سرمایه اجتماعی، دورة 7، شمارة 3، پاییز، 345-371.
رضایی، بابک، زرگر، سیدمحمد و همتیان، هادی، (1399)، بررسی تأثیر ابعاد مدیریت منابع انسانی سبز بر توسعه‌سازمانی پایدار، فصلنامه علی آموزش علوم دریایی، شماره 20، بهار، 93- 108.
زارع دیزج، علی، رمضانی، مجتبی، سنگی نورپور، عباسقلی، بهلولی، نادر و اسگندری، کریم، (1400)، مدیریت استراتژیک منابع انسانی سبز ابزاری در راستای پشتیبانی از استقرار توسعه پایدار، فصلنامه چشم‌انداز مدیریت دولتی، دوره 12، شماره 4، زمستان، 124-152.
سپهوند، رضا، ساعدی، عبداله و مومنی مفرد، معصومه، (1397)، طراحی مدل مدیریت منابع انسانی سبز در سازمان‌های ورزشی با استفاده از رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری، نشریه مدیریت منابع انسانی در ورزش، دانشگاه صنعتی شاهرود، سال 6، شماره 1، زمستان، 17-34.
صفری، حسین و فتحی، محمدرضا، (1393)، تدوین و اولویت‌بندی راهبردهای مدیریت منابع انسانی با استفاده از فنون Swot، ANP و AHP، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین (ع)، سال ششم، شماره دوم، 184-163.
صنوبری، محمد، (1387)، رفتار شهروندی سازمانی (مفاهیم، تعاریف، ابعاد و عوامل مؤثر بر آن)، دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، سال پنجم، شماره 16، فروردین و اردیبهشت، 79-99.
فرخی، مجتبی، امیری، زینب و دلوی اصفهانی، محمد، (1399)، تأثیر مدیریت منابع انسانی سبز بر رفتار محیط‌زیست گرایانه کارکنان با در نظر گرفتن نقش تعدیل گر ارزش‌های سبز فردی و فرهنگ خدمت»، دو فصلنامه علمی مدیریت منابع انسانی پایدار، سال دوم، شماره 2، بهار و تابستان، 137-157.
فیض، داود، باقری قره‌بلاغ، هوشمند، حیدری، حمیدرضا، عین علی، محسن و نوری، مرادعلی، (1398)، رفتار شهروندی سازمانی؛ واکاوی نقش برندسازی منابع انسانی در سکوت سازمانی کارکنان پلیس راهور ناجا»، فصلنامه منابع انسانی ناجا، سال سیزدهم، شماره 57، پاییز، 9-26.
محمدی، حمیدرضا، پورکیانی، مسعود، سلاجقه، سنجر، صیادی، سعید و ملایی، حمیدرضا، (1399)، طراحی الگو مدیریت منابع انسانی سبز با رویکرد توسعه پایدارسازمانی، دوماهنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال یازدهم، شماره 3، مرداد و شهریور، 281-314.
مرادی، امین، (1399)، ارزیابی تأثیر عوامل مؤثر بر رفتار سبز (مطالعه موردی: شرکت پتروشیمی اصفهان)، دوماهنامه علمی-تخصصی مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، سال پنجم، شماره 6 (پیاپی: 26)، مهر، جلد یک.
Aggerholm, H. K. Andersen, S. E. & Thomsen, C., (2011), Conceptualising employer branding in sustainable organisations, Corp. Commun An Int. J., vol 16, no 2, 105–123.
Ahmad, S, (2015), Green Human Resource Management: Policies and Practices, Cogent Business & Management, 2(1), 1-13.
Arulrajah, A.A., Opatha, H.H.D.N.P. & Nawaratne, N.N.J. (2015), Green Human Resou Management Practices: A Review. Sri Lankan J. Hum. Resour. Manag., 5, 1–16.
Bissing-Olson, M. J., Iyer, A., Fielding, K. S. & Zacher, H, (2013), Relationships between daily affect and proenvironmental behavior at work: The moderating role of pro-environmental attitude, Journal of  rganizational Behavior, 34(2), 156–175.
Boiral, O. Greening the corporation through organizational citizenship behaviors, (2009), Journal of Business Ethics, Vol 87, No 2, 221-236.
Boiral, O. & Paille, P., (2012), Organizational citizenship behavior for the environment: measurement and validation. J. Bus. Ethics, 109 (4), 431-445.
Dumont , Jenny, Shen, Jie & Deng, Xin, (2016), Effects Of Green HRM Practices On Employee Workplace Green Behavior: The Role Of Psychological Green Climate And Employee Green Values, Human Resource Management.
Freire, C. & Gonçalves, Joana, (2021), The Relationship between Responsible Leadership and Organizational Citizenship Behavior in the Hospitality Industry, Sustainability,13.
Freire, C. & Pieta, P. (2022), The Impact of Green Human Resource Management on Organizational Citizenship Behaviors: The Mediating Role of Organizational Identification and Job Satisfaction”, Sustainability,14.
Gill, J.D., Crosby, La & Taylor, J. R., (1986), Ecological concern, attitudes, and social norms in voting behavior, Public Opinion Quarterly. 50, 537–554.
Gursoy, D, Chi, C.G & Karadag, E, (2013), Generational differences in work values and attitudes among frontline and service contact employees, International Journal of Hospitality Management, 32, 40_48.
Harvey, G., Williams, K., & Probert, J., (2013), Greening the airline pilot: HRM and the green performance of airlines in the UK. International Journal of Human Resource Management, 24(1), 152-166.
Hatch, M. J., (1993), The dynamics of organizational culture, Academy of management review, Vol 18, No 4, 657-693.
Irmawati, Bernadeta, Bekti Retnawati, Berta & Triharjanti, Ch., (2019), Organizational Citizenship Behavior  Towards The Environment Between Employees of Service And Manufacturing Firms In Semarang, Advances in Economics, Business and Management Research, volume 100.
Ivancevich, John M., Human Resource Management, (1995), United States of America, McGraw-Hill/Irwin
Jabbour, C. J. C. & Santos, F. C. A. (2008), The central role of human resource management in the search for sustainable organizations, Int. J. Hum. Resour. Manag., vol. 19, no 12, 2133–2154.
Jabbour, C.J.C. (2013), Environmental training in organizations: from a literature review to a framework for future research, Resources, Conservation and Recycling, 74(1), 144-155.
Jabbour, C. J. C., Santos, F. C. A., & Nagano, M. S., (2008), Environmental management system and human resource practices: Is there a link between them in four Brazilian companies?, Journal of Cleaner Production, 16(17), 1922–1925.
Jabbour, C. J. C., Santos, F. C. A., & Nagano, M. S., (2010), Contributions of HRM throughout the stages of environmental management: methodological triangulation applied to companies in Brazil. The International Journal of Human Resource Management, 21(7), 1049-1089.
Kakar, Samad & khan, Mrestyal, (2022), Exploring the impact of green HRM practices on pro-environmental behavior via interplay of organization citizenship behavior, Green Finance, 4(3), July, 274–294.
Masri, H. A., & Jaaron, A. A. M, (2017), Assessing green human resources management practices in Palestinian manufacturing context: An empirical study. Journal of Cleaner Production, 143, 474-489.
Memon, S.B. Rasli, A., Dahri, A.S. & Hermilinda Abas, I., (2022), Importance of Top Management Commitment to Organizational Citizenship Behaviour towards the Environment, Green Training and Environmental Performance in Pakistani Industries, Sustainability, 14, 11059.
Mi, Lingyun, Gan, Xiaoli, Xu, Ting, Long, Ruyin, Qiao, Lijie & Zhu, hanlin, (2019), A new perspective to promote organizational citizenship behavior for the environment: The role of transformational leadership, Journal of Cleaner Production, 239, August.
Mishra, P., (2017), Green human resource management: A framework for sustainable organizational development in an emerging economy, International Journal of Organizational Analysis, 25(5),762-788.
Norton, Thomas, A. Zacher, Hannes, Parker, Stacey L.  & Ashkanasy, Neal, M, (2017), Bridging the gap between green behavioral intentions and employee green behavior: The role of green psychological climate, Journal of Organizational Behavior, Vol 38, 996-1015.
Opatha, Henarath H. D. N. P, (2013), Green Human Resource Management: A Simplified Introduction, Proceedings of the HR Dialogue, Volume 01, No 01.
Pham, Nhat Tan, Tucjova, Zuzana, Jabbour & Charbel José Chiappetta, (2019), Greening the hospitality industry: How do green human resource management practices influence organizational citizenship behavior in hotels? A mixed-methods study, Tourism Management, 72, 386-399.
Paille, P., Chen, Y., Boiral, O., & Jin, J. F., (2014), The impact of human resource management on environmental performance: An employee-level study. Journal of Business Ethics, 121(3), 451-466.
Renwick, D.W.S., Jabbour, C.J.C., Muller-Camen, M., Redman, T. & Wilkinson, (2012), A Call for Papers: Green (environmental) HRM. The International Journal of Human Resource Management, 23, 3498-3499.
Renwick, D. W. S., Redman, T., & Maguire, S., (2013), Green human resource management: A review and research agenda, InternationalJournal of Management Reviews, 15(1), 1-14.
Robbins, S. P., Judge, T. & Campbell, T. T. (2010), Organizational behavior, Financial Times Prentice Hall.
Robertson, Jennifer L. & Barling, Julian, (2017), Toward a new measure of organizational environmental citizenship behavior, Journal of Business Research, 75, 57-66.
Saeed, B. B., Afsar, B., Hafeez, S., Khan, I., Tahir, M., & Afridi, M. A. (2019). Promoting employee's proenvironmental behavior through green human resource management practices. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 26(2), 424-438.
Sherin George, Jovita & Jayakumar, K.N., (2019), Development and Validation of Employee Green Behaviour Scale (EGBS) for IT Professionals in India, International Journal on Emerging Technologies, 10(4), 32-37.
Temminck, E, Mearns, K. & Fruhen, L., (2013), Motivating employees towards sustainable behavior. Business Strategy and the Environment, 24[6], 402-412.
Ture, R, S & Ganesh, M. P, (2014), Understanding pro-environmental behaviours at workplace: proposal of a model. Asia-Pacific Journal of Management Research and Innovation, 10(2), 137-145.
Ullah, M, (2017), Integrating Environmental Sustain Ability In To Human Resource Management: A Comprehensive Review On Green Human Resource Management, Economics and Management, 4(1), 6-22.
Wickramaratne & WP Richard, (2021), Supervisor’s Green Commitment as a Predictor of Employee Green Work Behavior, Management and Economics Research Journal, vol 7, 1, Feb.
Wilkinson, A., Hill, M., Gollan, P. (2001). The sustainability debate. International Journal of Operations & Production Management. 21 (12), 1492–1502.
Zhu, Jian, Tang, Weihang., Wang, Hui & Chen, Yuye, (2021). The Influence of Green Human Resource Management on Employee Green Behavior—A Study on the Mediating Effect of Environmental Belief and Green Organizational Identity. Sustainability.13.