طراحی مدل نظام جبران خدمات کارکنان دانشی در سازمان‌های دانش‌بنیان فناوری‌محور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دانشیار، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 استادیار، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

جبران خدمات نیروی انسانی در سازمان‌های دانش‌بنیان به‌دلیل نقش کلیدی آنها در توسعه فناوری کشور موضوعی بسیار حائز اهمیت است. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضع موجود جبران خدمات و ارائه یک مدل نظام جبران خدمات در سازمان‌های دانش‌بنیان فناوری‌محور است. روش‌شناسی این پژوهش ترکیبی است. جامعه آماری در بخش کمی شامل 220 نیروی دانشی سازمان‌های دانش‌بنیان دانشگاه صنعتی شریف بودند که سازمان خود را ترک کرده بودند. از این تعداد، ۱۳۸ نفر به روش تصادفی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. جامعه آماری در بخش کیفی مشتمل بر مدیران و سرپرستان سازمان‌های دانش‌بنیان دانشگاه صنعتی شریف بودند که 30 نفر از آنها به روش گلوله برفی انتخاب شدند. برای تجریه‌وتحلیل داده‌ها در بخش کمی از آزمون تی و فریدمن و در بخش کیفی از روش تحلیل تم استفاده شد. نتایج گام کمی نشان می‌دهد تمامی مؤلفه‌‌های شانزده‌گانه جبران خدمات که ذیل پنج بعد حقوق و دستمرد، مزایا، تعادل کار ـ زندگی، عملکرد و شناخت و فرصت‌های مسیر شغلی و پیشرفت قرار دارند، پایین‌تر از حد متوسط ارزیابی شده‌اند. درنهایت پنج مضمون فراگیر تحت عنوان «عوامل مداخله‌گر درون‌سازمانی»، «عوامل مداخله‌گر برون‌سازمانی»، «جبران خدمات در سازمان دانشی»، «پیامدهای فردی» و «پیامدهای سازمانی» جهت طراحی مدل نظام جبران خدمات احصا شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Compensation Model for the Services of Knowledge Employees in Knowledge-Based, Technology-Oriented Organizations

نویسندگان [English]

  • AliAshghar Fani 1
  • hasan danaifard 2
  • elahe kavousi 3
  • shahrzad nayyeri 4
1 Corresponding author: associate professor at the Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran, Tehran
2 Full professor at the Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran
3 PhD candidate in public administration, Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran
4 Assistant professor at the Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Compensation for human resource services in knowledge-based organizations is a very essential concern due to the key role they play in the development of technology in the country. This research is intended to assess the present status of service compensation, and to propose a model of service compensation system in knowledge-based, technology-oriented organizations. This research follows a mixed method. The statistical population of the quantitative phase of the research contains 220 knowledge employees of the knowledge-based organizations of Sharif University of Technology who have left their organizations. Of these, 138 employees are randomly selected as the sample. The statistical population in the qualitative section consists of the managers and supervisors of knowledge-based organizations of Sharif University of Technology, 30 of whom are selected by snowball method. T-test and Friedman test are used for data analysis in quantitative phase of the research. For qualitative section, thematic analysis method is used. The results of the quantitative phase revealed that all sixteen components of service compensation, falling under five dimensions of “salary and wage”, “benefits”, “work-life balance”, “performance and cognition”, “career path opportunities and advancement”, were below average. Finally, five comprehensive themes including “internal intervening factors”, “external intervening factors”, “service compensation in the knowledge-based organization”, “individual consequences”, and “organizational consequences” were identified for designing a service compensation system model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • service compensation
  • knowledge-based technology-oriented organization
  • employees leaving
  • witness-based approach
ابراهیمی، سیدعباس؛ دانایی‌فرد، حسن و فروزنده دهکردی، لطف‌الله (۱۳۹۳)، ﺧﻂ‌ﻣﺸﯽﮔﺬاری ﻣﺒﺘﻨﯽ‌ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ در ﻋﻤﻞ: آﯾﺎ ﺷﻮاﻫﺪ آﻣﺎری در ارﺗﻘﺎی اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ و ﮐﺎرآﯾﯽ ﺧﻂ ﻣﺸﯽﻫﺎی آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮر ﻣؤﺛﺮﻧﺪ؟ نشریه بهبود مدیریت، دوره ۸، ش ۲: ۲۷ ـ ۵۰.
احمدی، فریدون؛ فرهی، علی؛ میانداری، کمال و شیرازی، کندر (۱۳۹۴)، طراحی و تبیین ابعاد سازمانی مدل‌سازی حافظ کارکنان از ضربات روحی، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دوره ۷، ش ۲: ۲۰۹ ـ ۲۳۶.
اخباری، مریم؛ عریضی، حمیدرضا؛ قاسمی، وحید و نوری، ابوالقاسم (۱۳۹۱)،‌ رابطة میان پنج شکل تعهد کاری و میل به ماندن و قصد ترک خدمت میان کارکنان پالایشگاه نفت، مجله روان‌شناسی، دوره ۱۶، ش ۲: ۱۷۶ ـ ۱۹۲.
اسماعیلی، ایوب (۱۳۸۸)، چالش‌های سازمانی‌های ایرانی در مواجهه با دانشگران، نشریه منابع انسانی، دوره ۱، ش ۳: ۱۷ ـ ۲۱.
امیری، قاسم و محمودزاده، سیدمجتبی (۱۳۹۴)، بررسی عوامل مؤثر بر کاهش ترک خدمت کارکنان در سازمان‌های دولتی ایران (مطالعه موردی: ستاد وزارت راه و شهرسازی)، نشریه مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره ۱۳، ش ۲: ۵۵۹ ـ ۵۷۹.
توکلی‌نژاد، حسن؛ جزئی، نسرین؛ معمارزاده طهران، غلامرضا و افشار کاظمی، محمدعلی (۱۳۹۵)، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر در نگهداشت کارکنان، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دوره ۸، ش ۴: ۱۵۵ ـ ۱۸۵.
تیموری، هادی؛ شاهین، آرش؛ شائمی برزکی، علی و کریمی، عبدالله (۱۳۹۷)، الگوی نظام جبران خدمات شایسته‌محور کارکنان، فصلنامه مطالعات مدیریت بهبود و تحول، دوره ۲۷، ش ۹۰: ۱۱۵ ـ ۱۴۰.
جباری، کاوه (۱۳۹۱)، ارائه مدلی برای توسعه و نگهداشت کارکنان دانشی در سازمان‌های دانش بنیان مورد مطالعه: شرکت مهندسی و ساخت برق و کنترل مپنا (مکو)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
جهانگیرى، على و مهرعلى، امیرهوشنگ (1387)، شناسایى و اولویت‌بندى عوامل مؤثر بر حفظ و نگهداشت کارکنان متخصص سازمان ساصد، پژوهشنامۀعلومانسانىواجتماعىویژهمدیریت، دوره 7، ش ۲۳: 37 ـ 56.
چمانی چراغ‌تپه، رقیه؛ محمودی، امیرحسین و بابامحمودی، عبدالرضا (1391)، عوامل مؤثر بر ماندگاری پرستاران دانشگر در بیمارستا‌ن‌ها، فصلنامۀ مدیریتپرستاری، سال اول، ش ۷: ۷ ـ ۱۴.
حبیبی کجیدی، محمد و شاه‌حسینی، محمدعلی (۱۳۹۱)، تبیین چارچوب نظام جبران خدمات کارکنان دانشی در شرکت‌های دانش‌بنیان مورد مطالعه: یکی از شرکت های زیرمجموعه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران: پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
حیدری، مرضیه؛ فرخی، فاطمه و قربانی دولت‌آبادی، مسعود (۱۳۹۵)، بررسی رابطه عدالت سازمانی، اشتیاق شغلی و تعهد سازمانی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان، فصلنامه نوآوری‌های مدیریت آموزشی، دوره ۱، ش ۴۵: ۲۱ ـ ۳۶.
دیهیم‌پور، مهدی و دولتی، حسن (۱۳۹۶)، تأثیر عوامل ایجادکننده ترومای سازمانی بر میزان ترک خدمت کارکنان نظامی، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دوره ۹، ش ۴: ۸۱ ـ ۱۰۶.
رجبی، پونه و شیرازیان، زهرا (۱۳۹۶)، بررسی تأثیر ویژگی‌های شغلی بر رشد مسیر شغلی و قابلیت‌های تطبیق با آن، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دوره ۹، ش ۴: ۱۰۷ ـ ۱۲۶.
رسولی، رضا و رشیدی، مهدی (1394)، طراحی و تبیین مدل حفظ و نگهداری کارکنان دانش‌پایه، فصلنامۀ پژوهش‌هایمدیریتمنابعانسانی دانشگاهجامعامامحسین)ع(، دوره ۷، ش ۱: 39 ـ 55.
رضایی، روح‌الله؛ صالحی مقدم، نفیسه و شعبانعلی، حسین (1394)، بررسی اثر مدیریت دانش بر عملکرد سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی استان البرز، نشریه پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره ۷، ش ۴: 71 ـ 91.
زاهدی، شمس‌السادات و خیراندیش، مهدی (۱۳۸۶)، تبیین عوامل ساختاری در اقتصاد دانش‌محور؛ یک مطالعه موردی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، دوره ۲، ش ۶: ۴۹ ـ ۶۸.
سبک‌رو، مهدی؛ کلهریان، رضا؛ کامجو، زین‌العابدین و طالقانی، غلامرضا (۱۳۹۰)، تعارض کار و خانواده: نقش ادراک حمایت‌های سازمانی در قصد ترک خدمت (موردکاوی پرستاران بیمارستان‌های شهر تهران)، نشریه مدیریت دولتی، دوره 3، ش ۶: 111 ـ 126.
شلمزاری، بهنام؛ شیروانی، علی‌رضا و انصاری، محمداسماعیل (۱۳۹۳)، بررسی تأثیر جنبه‌های درونی استراتژی‌های جبران خدمات بر توسعه ابعاد نوآوری، تحقیقات بازاریابی نوین، دوره ۴، ش ۳: ۱ ـ ۲۴.
طالب‌زاده شوشتری، لیلا و خادمی اشکذری، ملوک (۱۳۹۷)، مدیریت بهینه منابع انسانی نخبه با بررسی نیازها، موانع و مشکلات و راهکارهای پیشنهادی از دیدگاه خود آنها، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دوره ۱۰، ش ۲: ۲۱۵ ـ ۲۳۷.
طیبی ابوالحسنی، امیرحسین و خدابخشی، محمد (۱۳۹۶)، عوامل مؤثر بر ماندگاری منابع انسانی دانشی شرکت‌های دانش‌بنیان، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دوره ۹، ش ۲: ۱۶۷ ـ ۱۹۲.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخ‌زاده، محمد (۱۳۹۰)، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻀﻤﻮن و ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ: روﺷﻲ ﺳﺎده و ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﺮای ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در داده‌ﻫﺎی ﻛﻴﻔﻲ، مجله اندیشه مدیریت راهبردی، دوره ۵، ش ۲: ۱۵۱ ـ ۱۹۸.
قلی‌پور، رحم‌الله؛ امیری، علی‌نقی و مهدی‌زاده، زمانی (۱۳۹۲)، شناسایی عوامل مؤثر بر ماندگاری کارکنان دانشی در شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران، مجله مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره ۳ ، ش ۲: ۱۳۳ ـ ۱۶۱.
کرم‌پور، عبدالحسین؛ احمدی، صغری؛ کهره، حیدر؛ اسداللهی، محمد و دهکردی، الهه (۱۳۹۲)، بررسی و اولویت‌بندی علل و عوامل ترک خدمت کارکنان شرکت پتروشیمی مبین در پارس جنوبی، نشریه مدیریت دولتی، دوره ۵، ش ۵: ۱۲۳ ـ ۱۴۲.
نصر اصفهانی، مهدی و نصراصفهانی، علی (۱۳۸۹)، شایسته‌سالاری در مدیریت جامعه باتأکیدبر اندیشه های سیاسی امام علی(ع)، فصلنامه معرفت سیاسی، دوره ۲، ش ۲: ۱۴۱ ـ ۱۶۰.
نعمتی، سمیه؛ خایف‌الهی، احمدعلی و مؤمنی، نونا (۱۳۹۲)، طراحی نظام جبران خدمات در سازمان های دانش‌بنیان با رویکرد مدل سازی ساختاری ـ تفسیری، فصلنامه پژوهش های مدیریت منابع انسانی، دوره ۳، ش 2: ۱۳۱ ـ ۱۵۱.
Alnaqbi, W. (2011). The relationship between human resource practices and employee retention. Doctoral dissertation, Edith Cowan University, USA.
Armstrong, M. (2006). Organizational Commitment, 2nd edition, Translated by Mostafa Rabiee, Tehran: Farhang & Taavon Publishers.
Armstrong, M., & Murlis, H. (2007). Reward Management: A handbook of remuneration strategy and practice. Kogan Page Publishers.
Armstrong, M., Brown, D., & Reilly, P. (2010). Evidence-based Reward Management: Creating measurable business impact from your pay and reward practices. Kogan Page Publishers, London.
Bairi, J., Manohar, B. M., & Kundu, G. K. (2011). Knowledge retention in the IT service industry. Journal of System and Information Technology. 13(1), 43- 65.
Bahrami, M.A., Bidoki Seyyed, S., Shafie, M., Sharghi, F., & Bahariniya, S. (2017). Study of the relationship of nurses' perception from organizational justice and revenge behavior in Yazd teaching hospitals. Journal of Health Management, 3(7), 35-44.
Barends, E., Rousseau, D. M., & Briner, R. B. (2014). Evidence-based Management: The Basic Principles. Amsterdam: Center for Evidence-Based Management.
Berger, L., & Berger, D. (2015). The Compensation Handbook: A State-of-the-art Guide to Compensation Strategy and Design. EPub and Kindle publication.
Benson, J., & Brown, M. (2007). Knowledge workers: what keeps them committed; what turns them away? Work, Employment and Society, 21(1), 121-141.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Boyatzis, R. E. (2008). Competencies in the 21st century. Journal of Management Development, 27(1), 5-12.
Creswell, J. W. (2002). Educational Research: Planning, Conduction and Evaluating Quantitative and Qualitative Research, Upper Saddle River. NJ: Pearson Education.
Chaeichi, A., & Airkeyvan, B. (2015). Check Individual and Organizational Factors Influencing the Retention of Employees in the Company Spreads Eagle, Master's thesis, Azad Yazd University.
Clark, D. B. (2013). Employee Commitment and Other Factors That Affect Attraction and Retention of Employees in Organizations: The Examination of Research and OPM Practices. Doctoral dissertation of management. University of Maryland University College, USA.
Clissett, P. (2008). Evaluating qualitative research. Orthopetic Nurses Journal, 12(2), 99-105.
Denis, C., & Michel, T. (2011). Between universality and contingency: An international study of compensation performance. International Journal of Manpower, 32(8), 856-878.
Dorotic, M., Bijmolt, T. H. A., & Verhoef, P. C. (2012). Loyalty programmes: Current knowledge and research directions. International Journal of Management Reviews, 14(3), 217–237.
Dupre, K. E., & Day, A. (2007). The effects of supportive management and job quality on the turnover intentions and health of military personnel. Human Resource Management, 46(2), 185-201.
Han, S. S., Moon, S. J., & Yun, E. K. (2009). Empowerment, job satisfaction, and organizational commitment: Comparison of permanent and temporary nurses in Korea. Applied Nursing Research, 22(4), 15-20.
Hellriegel, D. E., Slocum, J. W., Jackson, S. E., & Louw, L. (2012). Management: Fourth South African Edition, Oxford, UK: Oxford University Press.
Henderson, I. R. (2006). Compensation management in a knowledge-based world. (10thedn.).
Jacquart, P., & Armstrong, J. S. (2013). The Ombudsman: Are Top executives paid enough? An evidence-based review. Interfaces, 43(6), 580-589.
Jang, D., & Mattila, A. S. (2005). An examination of restaurant loyalty programs: What kind of rewards do customers prefer? International Journal of Contemporary Hospitality Management, 17 (5), 402–408.
Jeffrey, T. B., & Paul D. T. (2013). Managerial compensation: Luck, skill or labor markets? Original Research Article. Journal of Corporate Finance, 21(16), 252-268
Kantor, R., & Kao, T. (2004). Total rewards: Clarifying the confusion and chaos. WorldatWork Journal, 13(3), 7-15.
Kevin, C.K., Lam, P. B., & McGuinnessJoão, P. V. (2013). CEO gender, executive compensation and firm performance in Chinese-listed enterprises Original Research Article, Pacific-Basin Finance Journal, 21(1), 1136-1159.
Lee, J., Tsang, N., & Pan, S. (2015). Examining the differential effects of social and economic rewards in a hotel loyalty program. International Journal of Hospitality Management, 49, 17-27.
Lucy, F. (2004). How can managers reduce employee intention to quit? Journal of Managerial Psychology, 19(2), 170-187.
March, J.G., & Simon H.A. (1958). Organizations. New York: John Wiley & Sons.
Maier, R. (2005). Modeling knowledge work for the design of knowledge infrastructures. Journal of Universal Computer Science, 11(4), 429-451.
McCall, M., & McMahon, D. (2016). Customer loyalty program management: What matters to the customer? Cornell Hospitality Quarterly, 57(1), 111–115.
Nelson, K., & McCann, J. E. (2010). Designing for knowledge worker retention & organization performance. Journal of Management and Marketing Research, 3(1), 24-34.
Ozgur, O., & Murat, K. A. (2013). Does risk matter in CEO compensation contracting? Evidence from US restaurant industry Original Research Article. International Journal of Hospitality Management, 34(41), 372-383.
Park, S., Chung, N., & Woo, S. (2013). Do reward programs build loyalty to restaurants? The moderating effect of long-term orientation on the timing and type of rewards. Managing Service Quality, 23 (3), 225-244.
Robbins, S. (2008). Essentials of Organizational Behavior, 8th Edition, New York: Prentice Hall.
Rousseau, D. M., & Barends, E. G. (2011). Becoming an evidence‐based HR practitioner. Human Resource Management Journal, 21(3), 221-235.
Scott, D., McMullen, T., Sperling, R. S., & Bowbin, B. (2007). Reward programs: What works and what needs to be improved. WorldatWork Journal, 16(3), 6-21.
Schweitzer, D., Chianello, T., & Kothari, B. (2013). Compensation in social work: Critical for satisfaction and a sustainable profession. Administration in Social Work, 37(2), 147-157.
Stypinska, J., & Turek, K. (2017). Hard and soft age discrimination: the dual nature of workplace discrimination. European Journal of Ageing, 14(1), 49-61.
Sung, S. K. (2012). Symmetry in the sensitivity of executive bonus compensation to earnings and returns in high-technology. International Finance Review, 13,127-172.
Tanford, S., & Montgomery, R. (2015). Developing loyalty programs for convention attendees: An exploratory study. International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 16(1), 57-77.
Tanford, S., Shoemaker, S., & Dinca, A. (2016). Back to the future: Progress and trends in hotel loyalty marketing. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 28(9), 1937–1967.
Tanford, S., Hwang, E., & Baloglu, S. (2018). Evaluation of reward programs based on member preferences and perceptions of fairness. Journal of Hospitality Marketing & Management, 27(1), 106-126.
Worldatwork. (2015). The Worldatwork Handbook of Compensation, Benefits and Total Rewards: A comprehensive guide for HR professionals. Hoboken, New Jersey: Wiley.
Xie, L., & Chen, C. (2014). Hotel loyalty programs: How valuable is valuable enough? International Journal of Contemporary Hospitality Management, 26(1), 107–129.
Yan, W. (2014). Exploring the Design of Compensation Management System in ICBC. International Journal of Business and Social Science, 5(13), 253-262.