ارزیابی بلوغ سرمایه فکری براساس مضامین پیوندِ یادگیری دوجانبه در شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه نفت و گاز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

2 نویسنده مسئول: دانشیار، گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

3 استادیار، گروه مدیریت، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

چکیده

به دلیل تلاطم محیطی، بسیاری از شرکت‌های امروزی، چاره‌ای جز پیوند سطوح یادگیری‌های سازمانی با سرمایه‌های فکری خود ندارند، زیرا پیامدهای احتمالی چنین استراتژی‌هایی، شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا با تحریک سطح انگیزه‌ها در چارچوب تغییرات محیطی، سطحی از بلوغ در سرمایه فکری را محقق نمایند، که زمینه‌سازی پایداری در فرآیندهای رقابتی شرکت‌ها گردد. هدف این پژوهش ارزیابی بلوغ سرمایه فکری براساس مضامین پیوندِ یادگیری دوجانبه می‌باشد. در این پژوهش به منظور شناسایی مؤلفه‌ها (بلوغ سرمایه فکری) و گزاره‌های پژوهش (مضامین پیوندِ یادگیری دوجانبه) از غربالگری نظری براساس پژوهش‌های مشابه استفاده شد. سپس به منظور تعیین پایایی مؤلفه‌ها و گزاره‌های پژوهش از طریقِ مشارکتِ ۱۶ نفر از متخصصان و خبرگان رشته مدیریت، از تحلیل دلفی استفاده شد. در بخش کمی مؤلفه‌ها و گزاره‌های شناسایی‌شده در قالب پرسشنامه‌های ماتریسی، توسط ۲۲ نفر از مدیران، مسئولان و کارشناسان صاحب‌نظر در سطح مختلف شرکت‌های دانش‌بنیان مورد ارزیابی تحلیل تفسیری قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد، گزارة گرایش‌های استراتژیک در یادگیری به‌عنوان تأثیرگذارترین مضامینِ پیوندِ یادگیری‌دوجانبه در شرکت‌های مورد بررسی محسوب می‌شود که باعث تقویتِ پایداری خلق دانس به‌عنوان مؤلفه‌ی موثر در بلوغ سرمایه فکری می‌شود. این نتیجه نشان می‌دهد گرایش‌های استراتژیک از طریق پایداری و اثربخشی شناساییِ ظرفیت‌های محیطی، شرکت را قادر می‌سازد تا دانش را برمبنای تغییرات محیطی کسب نماید و با ترکیب آن‌ها سببِ تقویت بهره‌وری گردد و ظرفیت‌های جذب و خلق دانش را به‌عنوان یک ارزش در خود نهادینه نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Intellectual Capital Maturity Evaluation based on Themes of Ambidextrous Learning Link in Oil and Gas Knowledge-based Companies

نویسندگان [English]

  • Ehsan Kordi 1
  • Mohammadreza Abdoli 2
  • Hasan Valiyan 3
1 PhD student, Department of Management, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran
2 Corresponding Author: Associate Professor, Department of Accounting, Shahroud Branch, Islamic Azad University, Shahroud, Iran
3 Assistant Professor, Department of Management, Shahroud Branch, Islamic Azad University, Shahroud, Iran
چکیده [English]

Due to environmental turmoil, many companies today have no choice but to link organizational learning levels with their intellectual capital, because the potential consequences of such strategies enable companies to be superficial by stimulating motivational levels in the context of environmental change. Realizing intellectual maturity paves the way for sustainability in companies' competitive processes. The purpose of this research is Intellectual Capital Maturity Evaluation based on Themes of Ambidextrous Learning Link. In this study, theoretical screening based on similar research was used to identify the components (intellectual capital maturity) and research propositions (ambidextrous learning link). Then, Delphi analysis was used to determine the reliability of research components and propositions through the participation of 16 management specialists and experts. In the quantitative part, the components and propositions identified in the form of matrix questionnaires were evaluated by interpretive analysis by 22 managers, officials and experts at different levels of knowledge-based companies. The results showed that the proposition of strategic tendencies in learning is considered as the most effective themes of the two-way learning link in the studied companies, which strengthens the sustainability of knowledge creation as an effective component in the maturity of intellectual capital. This result shows that strategic trends through the sustainability and effectiveness of identifying environmental capacities, enable the company to acquire knowledge based on environmental changes and by combining them to increase productivity and institutionalize the capacity to absorb and create knowledge as a value.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ambidextrous Learning Link
  • Intellectual Capital Maturity
  • Interpretive Ranking Process (IRP)
حسینی، میرزاحسن.، علیزاده، حسین.، حاجلو، توحید.، نوروزی اجیرلو، رضا.، مقدم، متینه. (۱۳۹۸). بررسی تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد نوآورانه سازمانی با نقش واسطه‌گری یادگیری سازمانی، دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۱۲(۶): ۱۹-۲۷
خلیل‌نژاد، شهرام.، زارع، رحیم.، وطن‌پرست، امیر. (1399). تأثیر ظرفیت جذب دانش بر نوآوری استراتژیک با در نظر گرفتن نقش تعدیل‌گر جهت‌گیری استراتژیک، مدیریت بهره‌وری، 14(۲): 163-181.
رجب‌پور، ابراهیم.، باباشاهی، جبار. (1399). شناسایی لنگرگاه‌های مسیرشغلی کارکنان دانشی برمبنای مدل شایستگی (موردمطالعه: پژوهشگاه صنعت نفت)، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، ۱۲(۴): 9-36.
رحیمی‌اقدم، صمد.، اسماعیلی، محمودرضا. (1394). بررسی تأثیر سرمایه فکری بر انعطاف‌پذیری منابع انسانی در صنعت بانکداری، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 7(2): 129-151.
سلمانی، داود.، پیران‌نژاد، علی.، فرهنگی، علی‌اکبر.، ماندگاری، محمدعلی. (1398). تدوین و تبیین مدل بلوغ سرمایۀ‌فکری در دانشگاه‌های ایرانی، مدیریت در دانشگاه اسلامی، 8(18): 227-260.
سیدنقوی، میرعلی.، قربانی‌زاده، وجه الله.، حسین‌پور، داود.، کوشکی‌جهرمی، علیرضا. (1395). الگوی توسعه یادگیری دوجانبه برای سازمان‌ها، مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 25(80): 1-26.
سیدنقوی، میرعلی.، کوشکی‌جهرمی، علیرضا. (1393). الگوی هم‌ردیفی سیستم‌های مدیریت منابع‌انسانی جهت توسعه یادگیری دوجانبه در سازمان، پژوهش‌های مدیریت انتظامی، 9(1): 54-78.
قاسم‌زاده علیشاهی، ابوالفضل.، رزاقی، محمد.، معصومی‌کیا، فرهاد. (۱۳۹۹). نقش یادگیری و جو آموزش سازمانی در عملکرد شغلی: سهم متغیر ظرفیت یادگیری سازمانی، دوفصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بر آموزش سازمان‌ها، ۹(۱) :۱۴۷-۱۷۴
قاسمی، فریدون.، دانش‌فرد، کرم‌الله.، نجف‌بیگی، رضا.، افشارکاظمی، محمدعلی. (۱۳۹۹). طراحی الگوی بومی سنجش سرمایه فکری با رویکرد آسیب‌شناسی در وزارت نفت، مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، ۱۱(۴۴): ۲۱۱-۲۳۸
مهری، داریوش.، زمانی، رضا.، وثوقی، عبداله.، نامدار، حسین. (1399). ارائه مدلی برای شناسایی شاخص‌های سرمایه انسانی در یک دانشگاه نظامی با رویکرد ترکیبی ، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 12(1): 39-71.
نایب‌زاده، شهناز.، اشرف‌گنجوئی، اسماء.، معین‌الدین، محمود. (1392). بررسی روابط بین گرایشات استراتژیک، قابلیت‌های سازمانی و عملکرد باتوجه به نقش تغییرات سیستم‌های کنترل و حسابداری مدیریت، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 2(8): 71-82.
نائیجی، محمدجواد.، عالم‌‌نجفی، سیدمصطفی.، نورانی، سیده‌سپیده. (1397). تأثیر گرایش استراتژیک بر رشد کسب‌وکارهای کوچک و متوسط با میانجیگری عملکرد برند و بازار، فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی، 9(33): 45-74.
(Mestrado em Administração), Universidade Federal de Santa Maria, Rio Grande do Sul.
Ahuja, G., & Katia, R. (2004). Where do resources come from? The role of idiosyncratic situations. Strategic Management Journal, 25(4): 887–907.
Anand, J., Mesquita, L. F., & Vassolo, R. S. (2009). The dynamics of multimarket competition in exploration and exploitation activities. Academy of Management Journal, 52(2): 802–821
Argyris, C. and Schon, D. (1998).Organizational Learning. Reading, MA: Addison-Wesley.
Asif, M. (2020). Strategic leadership and ambidextrous learning: Exploring the role of dynamic capabilities and intellectual capital, International Journal of Quality and Service Sciences, 12(1): 1-14. https://doi.org/10.1108/IJQSS-03-2019-0034
Bardin, L. (2011), Análise de Conteúdo, Edições, São Paulo, 70(4): 229-274.
Bernnan, J. (2001). Adjustment to Cancer-Coping or Personal Transition? Psycho-Oncology, https://doi.org/10.1002/1099-1611(200101/02)10:1<1::AID-PON484>3.0.CO;2-T
Bornemann, M. and Wiedenhofer, R. (2014). Intellectual capital in education: a value chain perspective, Journal of Intellectual Capital, 15(3): 451-470.
Cassapo, F.M. (2004). Oempresário, Revista da Associação Comercial, Industrial e de Serviços de Novo Hamburgo, Campo Bom e Estância Velha. ACI/A casa do Empresário. janeiro/fevereiro, 36(2): 6-8.
Chen, J., Zhu, Z. and Xie, H.Y. (2004). Measuring intellectual capital: a new model and empirical study, Journal of Intellectual Capital, 5(1): 195-212
Chithambaranathan, P., Subramanian, N. and Palaniappan, P.K. (2015). An innovative framework for performance analysis of members of supply chains, Benchmarking: An International Journal, 22(2): 309-334
Cohen, D., Levinthal, D. A. (1990). Absorptive capacity: A new perspective on learning and innovation. Administrative Science Quarterly, 35(1): 128–152.
Coser, A. (2012). Modelo para análise da influência do capital intelectual sobre a performance dos projetos de software, 220f, Tese (Doutorado em Engenharia e Gestão do Conhecimento), Universidade Federal de Santa Catarina, Florianópolis
Fleury, A.C.C. and Fleury, M.T.L. (2000). Estratégias Empresariais e Formação de Competências, Atlas, São Paulo
Gogan, L., Draghici, A. (2013). A performance model to evaluate intellectual capital, Review of Applied Socio-Economic Research, 6(2): 101-110.
Gracioli, C. (2005). Impacto do capital intelectual performance organizacional, 135f, Dissertação
Grant, R. M. (2006). Toward a knowledge-based theory of the firm, Strategic Management Journal, 17(2): 109–22.
Gubiani, J.S. (2011). Modelo para diagnosticar a influência do capital intelectual no potencial de inovação nas universidades”, 194f, Tese (Doutorado em Engenharia e Gestão do Conhecimento), Universidade Federal de Santa Catarina, Florianópolis.
Gurlek, M. (2020). Effects of high-performance work systems (HPWSs) on intellectual capital, organizational ambidexterity and knowledge absorptive capacity: evidence from the hotel industry, Journal of Hospitality Marketing & Management, https://doi.org/10.1080/19368623.2020.1774029
Helfat, C. E. (1997). ‘Know-how and asset complementarity and dynamic capability accumulation: the case of R&D, Strategic Management Journal, 18(1): 339–60
Hoppmann, J., Rebentisch, E., Dombrowski, U. and Zahn, T. (2011). A framework for organizing lean product development, Engineering Management Journal, 23(1): 3-15.
Hormiga, E., Hancock, C., Valls-Pasola, J. (2013). Intellectual capital and new ventures: the entrepreneur's cognizance of company management, Knowledge Management Research & Practice, 11(2): 208-218. https://doi.org/10.1057/kmrp.2013.16
Jorgensen, F., Matthiesen, R., Nielsen, J. and Johansen, J. (2007). Lean maturity, lean sustainability, Advances in Production management Systems, 246, IFIP International Federation for Information Processing.
Kerzner, H. (2001), Strategic Planning for Project Management using a Project Maturity Model, John Wiley & Sons, New York, NY, p. 352
Lentjušenkova, O. and Lapiņa, I. (2020). An integrated process-based approach to intellectual capital management, Business Process Management Journal, 26(7): 1833-1850. https://doi.org/10.1108/BPMJ-03-2019-0101
León, H.C.M. and Ferris, J.A. (2011). Lean product development research: current state and future directions, Engineering Management Journal, 23(1): 29-51.
Liebowitz, J., Rodens, I., Zeide, J., Suen, Ch. (2002). Developing a neural network approach for intelligent scheduling in GUESS, Expert Systems, 17(4): 185-190. https://doi.org/10.1111/1468-0394.00140
Liker, J. and Morgan, J. (2011). Lean product development as a system: a case study of body and stamping development at ford, Engineering Management Journal, 23(1): 16-28
March, J. G. (1991). Exploration and exploitation in organizational learning. Organization Science, 2(2): 71-87
Marr, B., Shiuma, G. (2004). Intellectual capital: Defining key performance indicators for organizational knowledge assets, Business Process Management Journal, 10(5):551-569. https://doi.org/10.1108/14637150410559225
Matos, F. (2013). A theoretical model for the report of intellectual capital, The Electronic Journal of Knowledge Management, 11(4): 339-360
Moraes, R.O.B. (2004). Projetos de TI e as dimensões da maturidade em gestão de projetos, XXIV ENEGEP, Florianópolis, ABEPROAnais eletrônico… Rio de Janeiro, November 3-5.
Nguyen, H, Th. (2012). Social interaction and competence development: Learning the structural organization of a communicative practice, Learning, Culture and Social Interaction, 1(2): 127-142. https://doi.org/10.1016/j.lcsi.2012.05.006
Niederhauser, V.P. (2010). Measuring parental barriers to childhood immunizations: the development and validation of the searching for hardships and obstacles to shots (SHOTS) instrument. Journal of Nursing Measurement, 18(1): 26-34.
O‘Reilly, C. A., Tushman, M. L. (2008). Ambidexterity as a dynamic capability: Resolving the innovator‘s dilemma. Research in Organizational Behavior, 28(1): 185-206.
Oehmichen, J., Heyden, M, M., Georgakakis, D., Volberda, H, W. (2017). Boards of directors and organizational ambidexterity in knowledge-intensive firms, The International Journal of Human Resource Management, 28(2): 283-306. https://doi.org/10.1080/09585192.2016.1244904
Pasquali, L. (1999). Instrumentos Psicológicos: Manual Prático de Elaboração, Laboratório de Pesquisa em Avaliação e Medida (LabPAM)–Instituto de Psicologia, Universidade de Brasília, Brasília.
Paulk, M.C., Curtis, B., Chrissis, M.B. and Weber, C.V. (1993). Capability Maturity Model for Software V 1.0, Technical Report, CMV/SEI-93-TR-024, ESC-TR 93177, available at: https://resources.sei.cmu.edu/asset_files/TechnicalReport/1993_005_001_16211.pdf (accessed May 20, 2009).
Popadiuk, S. (2012). Scale for classifying organizations as explorers, exploiters or ambidextrous. International Journal of Information Management, 32(2): 75– 87
Poppendieck, M. (2004). The lean maturity measure assessment and implementation”, in Zannier, C., Erdogmus, H. and Lindstrom, L. (Eds), Extreme Programming and Agile Methods – XP/Agile Universe 2004, Lecture Notes in Computer Science, Vol. 3134, Springer, Berlin, Heidelberg.
Prado, D.S. (2010), Maturidade em Gerenciamento de Projetos, INDG Tecnologia e Serviços Ltda., Nova Lima.
Prieto-Pastor, I., Martin-Perez, V. (2015). Does HRM generate ambidextrous employees for ambidextrous learning? The moderating role of management support, The International Journal of Human Resource Management, 26(5): 589-615. https://doi.org/10.1080/09585192.2014.938682
Puhan, T-X. (2008). Balancing exploration and exploitation by creating organizational think tanks. Wiesbaden, Germany: Gabler Edition Wissenschaft
Rabechini, R. Jr (2003), A Estruturação de Competências e Maturidade em Gerenciamento de Projetos, Tese (Doutorado em Engenharia de Produção), Escola Politécnica da USP, São Paulo.
Rodov, I. and Leliaert, P. (2002). FiMIAM: financial method of intangible assets measurement, Journal of Intellectual Capital, 3(3): 323-336. https://doi.org/10.1108/14691930210435642
Salmon, G. (2014). Learning Innovation: A Framework for Transformation, European Journal of Open, Distance and E-Learning, 17(2): 133-172. https://doi.org/10.2478/eurodl-2014-0031
Schmietendorf, A. and Scholz, A. (2001). Maturity evaluation of the performance engineering process in Dumke, R. and Abran, A. (Eds), New Approaches in Software Measurement. IWSM 2000, Lecture Notes in Computer Science, Vol. 2006, Springer, Berlin, Heidelberg.
Shang, Sh., Lin, Sh, F. (2010). A model of intellectual capital management capability in the dynamic business environment, Knowledge Management Research & Practice, 8(1): 15-23. https://doi.org/10.1057/kmrp.2009.31
Stata, R. (1989). Organizational learning–the key to management innovation, Sloan Management Review, 30(2): 63–74
Sushil (2017a). Multi- criteria valuation of flexibility initiatives using integrated TISM–IRP with a big data framework, Production Planning & Control, 28(11/12): 999-1010
Sushil, A. (2009). Interpretive ranking process, Global Journal of Flexible Systems, Management, 10(4): 1-10.
United Nations Development Programmed. (2019). Beyond Income, Beyond Averages, Beyond Today: Inequalities in Human Development in the 21st Century, 1 UN Plaza, New York, NY 10017 USA.
Urbina, S. (2009). Fundamentos da Testagem Psicológica [Foundations of Psychological Testing], Porto Alegre: Ed. Artmed, 321pp.
Vanhaverbeke, W., Gilsing, V., Beerkens, B., & Duysters, G. (2009). The role of alliance network redundancy in the creation of core and noncore technologies. Journal of Management Studies, 46(3): 215–244
Vaz, C, R., Selig, P, M., Viegas, C, V. (2018). A proposal of intellectual capital maturity model (ICMM) evaluation, Journal of Intellectual Capital, https://doi.org/10.1108/JIC-12-2016-0130
Venugopal, A., Krishnan, T, N., Kumar, M., Upadhyayula, R, S. (2019). Strengthening organizational ambidexterity with top management team mechanisms and processes, The International Journal of Human Resource Management, 30(4): 586-617. https://doi.org/10.1080/09585192.2016.1277369
Weerts, K., Vermeulen, W., Witjes, S. (2018). On corporate sustainability integration research: Analysing corporate leaders' experiences and academic learnings from an organizational culture perspective, Journal of Cleaner Production, 2013(1): 1201-1215. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.07.173