ارائه چارچوبی برای تبیین ابعاد و مؤلفه‌های توسعه منابع انسانی در سازمان های پروژه‌محور (موردمطالعه؛ وزارت نیرو)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مدیریت منابع انسانی دانشگاه تهران، کیش، ایران

2 نویسنده مسئول: استادیار رشته مدیریت دولتی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار رشته سیاستگذاری بازرگانی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 دانشیار رشته اقتصاد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق، تهران، ایران

چکیده

سازمان­ها با برخورداری از منابع­انسانی مستعد و شایسته، می‌توانند توسعه فعالیت و بقای خود را در بازار متلاطم کسب‌وکار تضمین نمایند. منابع­انسانی به‌عنوان اصلی­ترین دارایی سازمان­ها می­باید در تمامی جوانب رشد کند و برنامه­ریزی برای توسعه قابلیت­ها و شایستگی­های کارکنان سازمان­ها از الزامات اساسی حضور در شرایط کنونی در جهان است. هدف پژوهش حاضر، ارائه چارچوبی برای تبیین ابعاد و مؤلفه­های توسعه منابع­انسانی است. روش تحقیق پژوهش حاضر، کیفی، مطالعه کاربردی و شیوه تحلیل داده­ها، تحلیل مضمون و تحلیل روایت­پژوهانه می‌باشد. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه نیمه‌ساختار­یافته است که 30 نفر از کارکنان سازمان­های پروژه­محور با استفاده از نمونه‌گیری هدف‌مند انتخاب شدند. براساس یافته­های پژوهش و تحلیل­های انجام‌شده، مطابق با تحلیل مضامین؛ 66 مضمون پایه، 19 مضمون سازمان­یافته و 3 مضمون فراگیر، ارائه شد. در بررسی نتایج سه دسته عوامل فردی، سازمانی و محیطی به‌عنوان مضامین اصلی مشخص شدند که هرکدام از عوامل به‌طور کامل تشریح و درانتها چارچوب مفهومی تبیین ابعاد و مؤلفه­های توسعه منابع­انسانی ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Framework for the Explanation of the Dimensions and Components of Human Resource Development in Project-Oriented Organizations (Case study; Iranian Ministry of Energy)

نویسندگان [English]

  • Sami Setayesh 1
  • Abbas Narguesian 2
  • Mohammad Ali Shahhusseini 3
  • Davood Manzoor 4
1 PhD candidate in human resource management, University of Tehran, Kish, Iran.
2 Corresponding aAuthor: assistant professor of public administration, Faculty of Management, University of Tehran, Iran
3 Associate professor in economics, Faculty of Islamic Education and Economics, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
4 Associate professor in economics, Faculty of Islamic Education and Economics, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Organizations can ensure the development of their activities and survival in the turbulent business market by talented and competent human beings. As the main asset of organizations, human resources are supposed to grow in all aspects. Planning to develop the capabilities and competencies of employees in organizations is a basic and essential requirements for attending the current situation in the world. The purpose of this study is to provide a framework for explaining the dimensions and components of human resource development. This is a qualitative applied research whose data analysis follows thematic and narrative analytical methods. The data collection tool is a semi-structured interview containing 30 employees of project-oriented organizations who are selected by purposeful sampling method. The findings of the research and the analyses of the themes resulted in 66 basic themes, 19 organizer themes and 3 inclusive themes. Reviewing the results demonstrated three categories of individual, organizational and environmental factors, identified as the main themes, each of which was described in details. Finally, the conceptual framework of explaining the dimensions and components of human resource development was presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • human resource development
  • narrative research
  • project-oriented organizations
آرمان، مانی؛ اعرابی، سیدمحمد و خسروی، محبوبه (1392)، طراحی مدل توسعه استراتژیک منابع انسانی در شرکت ملی نفت ایران، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، سال 6، ش 21، 1393: 81 ـ 107.
آرمسترانگ، مایکل  (1928)، مدیریت استراتژی منابع انسانی، ترجمه: سیدمحمد اعرابی و امید مهدیه، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
اصغری ­صارم، علی؛ دانایی­فرد، حسن؛ فانی، علی­اصغر و قلی­پور، آرین (1394)، واکاوی نقش داستان‌سرایی سازمانی در توسعه منابع انسانی؛ کنکاشی در ادبیات پژوهشی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت سازمان­های دولتی، دوره 8، ش 1، بهار 1395: 181 ـ 218.
اعرابی، سیدمحمد و فیاضی، مرجان (1395)، استراتژی منابع انسانی، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی؛ پژوهشکده مدیریت سما.
بایرام­زاده، سونا؛ رضاییان، علی؛ فرتوک­زاده، حمیدرضا و رجبی­نهونجی، میثم (1396)، ارائه چارچوبی برای روایت­پژوهی در مطالعات مدیریت برای مواجهه با مسائل پیچیده، نشریه علمی ـ پژوهشی بهبود مدیریت، سال یازدهم، ش 2، پیاپی 36، تابستان 1396: 1 ـ 27.
بودلایی، حسن؛ کشاورز نیک، بهروز و محمدی مقدم، یوسف (1396)، مطالعه کیفی ردپای دیجیتال در مدیریت منابع انسانی، فصلنامۀ پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، سال دهم، ش 1 (ش پیاپی 31)، بهار: 211 ـ 231.
بیگدلی، محمد؛ داودی، رسول؛ کمالی، نقی و انتصار فومنی، غلامحسین (1397)، شناسایی ابعاد و مؤلفه­های بهسازی منابع انسانی در آموزش‌وپرورش به‌منظور ارائه یک مدل مفهومی، فصلنامۀ پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، سال دهم، ش 2 (شماره پیاپی 32)، تابستان 1397: 75 ـ 101.
بیگی، وحید و قلی­پور، آرین (1394)، توسعۀ منابع انسانی با بهره­گیری از طرح توسعۀ فردی در سازمان‌های پروژه‌محور، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت سازمان­های دولتی، دوره 8، ش 1، بهار 1395: 15 ـ 32.
پورعزت، علی­اصغر؛ شامی­زنجانی، مهدی و رئیسی­فر، کامیار (1396)، بررسی داستان­های مسیر شغلی با رویکرد تحلیل روایت (ساختاری و محتوایی)، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت سازمان­های دولتی، دوره 6، ش3، تابستان: 65 ـ 82.
پورعزت، علی­اصغر؛ مختاریان­پور، مجید و امینی، علی (1398)، طراحی مدل شایستگی سفیران جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، سال یازدهم، ش 2 (شماره پیاپی 36)، تابستان 1398: 75 ـ 100.
توکلی، عبدالله؛‌ هاشمی، علی‌رضا؛ ثابت، عباس و رازقی، سعید (1397)، ارائه مدل ساختاری مدیریت منابع انسانی سبز برمبنای نظام­های مدیریت منابع انسانی، فصلنامۀ پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، سال دهم، ش 1 (شماره پیاپی 31)، بهار 1397: 77 ـ 103.
حسین­پور، داور و قربانی­پاجی، عقیل (1396)، تأثیر راهبردهای توسعه منابع انسانی بر اثربخشی سازمانی با نقش میانجی اعتماد متقابل و رضایت شغلی کارکنان در سازمان ورزش و جوانان استان مازندران، پژوهش­های مدیریت راهبردی، سال 23، ش 65: 45 ـ 75.
خلیل­نژاد، شهرام و مهری، امیر (1395)، نقش مدیریت دانش در توسعه منابع انسانی (مورد مطالعه: شهرداری منطقه 4 تهران)، فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، سال سوم، ش 9: 67 ـ 88.
رنجبر،‌هادی؛ حق­دوست، علی­اکبر؛ صلصالی، مهوش، خوشدل، علی‌رضا؛ سلیمانی، محمدعلی و بهرامی، نسیم (1391)، نمونه­گیری در پژوهش­های کیفی: راهنمایی برای شروع، مجله علمی ـ پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، سال دهم، ش 3، پاییز 1391: 238 ـ 250.
سلطانی، محمدرضا و سلیمان‌تبار، مصطفی (1394)، بررسی عوامل مؤثر بر توسعۀ منابع انسانی با رویکرد نهادی، فصلنامه پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین(ع)، سال هفتم، ش 3، پاییز 1394: 51 ـ 78.
سیدجوادین، سیدرضا و پهلوان‌شریف، محمدامین (1395)، مدیریت استعداد؛ مبانی و رویکردهای مفهومی، اندیشه مدیریت راهبردی، سال یازدهم، ش اول، بهار و تابستان 1396، ش پیاپی 21: 141 ـ 170.
شکاری، حمیده و دانایی­فرد، حسن (1389)، ارتقای پارادایم تفسیری در نظریه سازمان: تأملی بر رویکرد داستان‌سرایی سازمانی، مدیریت فرهنگ سازمانی، سال هشتم، ش 21: 33 ـ 62.
شمس زارع، میلاد؛ طهماسبی، رضا و یزدانی، حمیدرضا (1396)، ارزیابی بلوغ فرایندهای مدیریت منابع انسانی براساس مدل فیلیپس، فصلنامۀ پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، سال دهم، ش 1 (پیاپی 31)، بهار 1397: 1 ـ 24.
صارم، علی­اصغر؛ دانایی­فرد، حسن؛ قلی­پور، آرین و فانی، علی­اصغر (1395)، ماتریس توسعه منابع انسانی فهم دوسویگی عاملیت و ساختار در توسعه منابع انسانی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت سازمان­های دولتی، دوره 9، ش 1: 137 ـ 168.
صیدی، صبا (1395)، شناسایی عوامل مؤثر بر واکنش کارکنان نسبت به پراکندگی پرداخت و سازگاری با نظریه‌های موجود (مطالعه موردی شرکت آسان‌پرداخت)، به راهنمایی عباس نرگسیان، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد مدیریت دولتی.
عباس‌پور شوشتری، پگاه؛ اربابی،‌ هانی و صبحیه، محمدحسین (1394)، تبیین کارکردهای ارزش­آفرین در سازمان­های پروژه‌محور نفتی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت سازمان­های دولتی، سال چهارم، ش 1 (پیاپی 13)، زمستان 1394: 13 ـ 28.
فدائی کیوانی، رضا و سادات اشکور، سیده‌زلیخا (1396)، جایگاه آموزش در توسعه منابع انسانی سازمان­های عصر حاضر، دو ماهنامه مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، سال دوم، ش5 (پیاپی: 7)، دی ماه 1396: 1 ـ 9.
فروغی نعمت­اللهی، مصطفی و دیواندری، علی (1397)، روایت­پژوهی در تجارب مسیر شغلی مدیران موفق، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال سیزدهم، ش49، بهار 1397: 37 ـ 62.
قلی­پور، آرین و افتخار، نیره (1395)، ارائه مدل مدیریت استعداد به روش نظریه مبنایی (موردمطالعه: اپراتور تلفن همراه)، پژوهش­های مدیریت عمومی، سال نهم، ش 34، زمستان 1395: 55 ـ 84.
قلی­زاده جوراب، نرگس (1397)، روایت­پژوهی معنابخشی زنان به تجارب توسعه­ای خود در پست­های مدیریت ارشد مراکز آموزش عالی استان تهران، به راهنمایی عباس نرگسیان، دانشگاه تهران، دکتری مدیریت توسعه سازمانی و منابع انسانی.
کرسول، جان (1945)، پویش کیفی و طرح پژوهش ـ انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت‌پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده­بنیاد، قوم­نگاری، مطالعه موردی)، ترجمه حسن دانایی­فرد و حسین کاظمی، تهران: انتشارات صفار.
لطیفی، میثم؛ عبدالحسین­زاده، محمد و آذرفر، امیر (1392)، طراحی الگوی جانشین­پروری در سازمان‌های دولتی ازطریق کاربست  مدل­سازی ساختاری ـ تفسیری، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت سازمان­های دولتی، دوره 4، ش 4، پاییز 1395: 33 ـ 50.
محمدیاوری، زهره؛ سپهوند، رضا؛ وحدتی، حجت و موسوی، سید‌نجم­الدین (1396)، نقش کارکنان نامرئی بر تنبلی سازمانی در سازمان­های دولتی، فصلنامۀ پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، سال دهم، ش1، بهار 1397: 51 ـ 75.
مؤمنی­زاد، اکبر؛ علی­آبادی، خدیجه، فردانش،‌ هاشم و مزینی، ناصر (1392)، تحلیل محتوای کیفی در آئین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج، فصلنامه اندازه­گیری تربیتی، ش 14، سال چهارم، زمستان 92:  187  ـ 222.